Co to jest zakrzepica? Zakrzepica, czyli choroba zakrzepowo-zatorowa. Statystycznie dotyka o wiele częściej kobiet niż mężczyzn. co robić i jak zapobiec zakrzepicy? Jak wygląda zakrzepica nóg? Choroba ta nazywana również jako zakrzepica żył głębokich czy też jako zapalenie żył. Błędnie można myśleć, że choroba dotyczy wyłącznie osoby starsze. Jednak nic bardziej mylnego, niestety zakrzepica może wystąpić w każdym wieku.
Zakrzepica — choroba zatorowo zakrzepowa
Schorzenie najczęściej dotyka ludzi po 60-roku życia. Ze statystyk wynika, iż bardziej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Niestety zdarza się, że choroba, jaką jest zakrzepica przez się przez długi okres czasu nie daje o sobie żadnych sygnałów występowania, przez co problem się powiększa. Zakrzepica może nawet zagrażać życiu, jeśli nie jest wykryta na czas oraz nie jest odpowiednio leczona.
Co powoduje zakrzepy krwi i jak należy je leczyć
Zakrzepica to inaczej żylna choroba zakrzepowo-zatorowa. Dotyczy głównie żył głębokich zlokalizowanych zazwyczaj na łydkach, czyli zakrzepica nóg a sporadycznie na udach czy miednicy.
Bardzo rzadko zdarza się, że zapalenie żył może wystąpić w innym miejscu układu żylnego. Sam skrzep krwi, który powstał, nie zagraża życiu. Niebezpieczne jest jego oderwanie się od ściany żyły, szczególnie jeśli skrzep jest dość duży, gdyż może doprowadzić do zatoru płucnego. Co w konsekwencji doprowadza do śmierci w ciągu kilku sekund. Z tego względu zakrzepica to choroba, której nie należy w żadnym wypadku lekceważyć.
Zakrzepica — przyczyny
U zdrowego człowieka w układzie krążenia krew szybko przepływa przez żyły do serca. Pracujące mięśnie pomagają w tłoczeniu krwi z nóg do góry wbrew grawitacji. Zastawki znajdujące się w żyłach zapobiegają cofaniu się i spływaniu krwi w dół. W przypadku, jeśli krew chciałaby się cofnąć i zawrócić zastawki zamykają się nagle i powodują blokadę drogi powrotnej.
Jeśli którakolwiek część tego mechanizmu zawiedzie i nie spełni poprawnie swojej funkcji, krew pozostaje w żyłach, a to prowadzi do powstania stanu zapalnego i uszkodzenia wyściółki nabłonkowej (śródbłonka) naczyń krwionośnych.
W miejscu powstałego urazu, płytki krwi gromadzą się i „przyklejają się” do śródbłonka oraz do siebie, powodując tworzenie skrzepu, czyli skrzeplinę. Przez co zostaje zmniejszona średnica naczyń krwionośnych. Obwodowy przepływ krwi zostaje w ten sposób utrudniony do serca.
Zakrzepica a reakcja organizmu
Reakcja organizmu każdego człowieka na utworzony zakrzep jest bardzo różna. Zdarza się, że czasami jest wchłaniany, ale wtedy zastawki i wyściółka żył w nim ulegają uszkodzeniu. Kwestia czasu jest proces, w którym utworzy się nowy skrzep w tym miejscu. Niekiedy również tworzą skrzep krwi podczas wchłaniania, ale potrafi to trwać miesiące lub lata.
Kiedy organizm nie wchłonie skrzepu, może on stać się tak duży, że blokuje żyłę jak zatyczka. Chociaż zwykle blokuje żyły głębokie w dolnej części nogi, stan ten sprzyja tworzeniu się nowych skrzepów, które rozprzestrzeniają się do żył podkolanowych i udowych. Otaczają kolejne zawory i uniemożliwiają ich prawidłowe działanie.
Zakrzepy co się z nimi dzieje
Czasami zakrzep odczepia się od ściany naczyń krwionośnych i wraz z krwią przemieszcza się przez serce do tętnic płucnych. W przypadku gdy skrzepy są małych rozmiarów, mogą jedynie częściowo zablokować naczynie krwionośne. Duże skrzepy zaś mogą prowadzić do zatorowości płucnej, z ryzykiem ostrej niewydolności serca i nagłej śmierci.
Problem związany z zatkaniem się tętnicy płucnej może sygnalizować kłujący ból zlokalizowany w klatce piersiowej. Dodatkowo pojawiają się duszności, gorączka, a nawet kaszel. Mogą również wystąpić zaburzenia równowagi czy utrata przytomności. Każde niepokojące objawy w układzie oddechowym należy pilnie skonsultować z lekarzem. Oczywiście odnotowano przypadki, w których pojawienie się zatoru płucnego przebiegło bezobjawowo.
Zakrzepica początek choroby
Krew prawidłowo i płynnie popłynie „w górę”, jeśli:
- Serce i układ krążenia funkcjonują prawidłowo i normalnie – krew jest pod prawidłowym ciśnieniem i prawidłowo płynie poprzez naczynia krwionośne
- Ciągle pracujące mięśnie pomagają wtłaczać krew do serca.
- Nic nie powoduje i nie blokuje zastawek — tylko wtedy mogą one zapobiec cofaniu się krwi.
Gdy powyższe warunki nie są spełnione, w żyłach pozostaje krew. Rozwija się stan zapalny oraz dochodzi do uszkodzenia żyły, co wiąże się z początkiem choroby, jaką jest zakrzepica.
Zakrzepica objawy
Pierwszy, a zarazem nagły objaw zakrzepicy to pojawiający się ból łydki. Dość często można pomylić go ze skurczami mięśni. W przeciwieństwie do zwykłych skurczów ból nie tylko utrzymuje się, ale również nasila się, podczas zginania stopy czy nacisku na podeszwę i całą stopę. Ból ten może powodować utrudnienia w chodzeniu i stanie, a także problemy z wykonywaniem najmniejszych ruchów.
Uczuciu zwykle towarzyszy obrzęk. Spuchnięcie najczęściej występuje w okolicy kostki, czasami nad łydką lub udem, ale zawsze pojawia się poniżej skrzepu. Skóra staje się ciepła i zaczerwieniona. Jest to efekt stanu zapalnego naczyń krwionośnych oraz zwiększonego przepływu krwi do naczyń włosowatych.
Zakrzepica pozostałe objawy
Jako kolejny objaw zakrzepicy można przedstawić gorączkę. Czasami występuje stan podgorączkowy, ale gorączka może również osiągnąć 40 stopni Celsjusza. Może być ona jedynym objawem choroby. Niektórzy ludzie dość często skarżą się na szybkie bicie serca (tachykardia).
Nie należy bagatelizować oraz lekceważyć żadnych objawów. Przy chorobie, jaką jest zakrzepica objawy, które mogą sygnalizować początek choroby, niestety nie zawsze są dobrze diagnozowane. Dzieje się tak z racji, iż mogą być przypisywane do innych dolegliwości. Przykładem może być opuchlizna nóg, która może się zdarzyć nawet po ciężkim dniu pracy u osoby, która dużo stoi czy nawet siedzi. W przypadku zaaoserbowania u siebie opuchniętych nóg, nie udajemy się odrazu z tego powodu na wizytę do lekarza. Przez co początki choroby są zazwyczaj bagatelizowane i niestety przez to do specjalisty udają się osoby które są już w zaawansowanym stadium choroby.
Zatorowość, czyli zakrzepica może przebiegać bezobjawowo, (np. w naczyniu miednicy). Chory dowiaduje się przez przypadek lub z powodu pojawiających się komplikacji. Najczęstszym jest tak zwany zespół po zakrzepowy. Rozwija się on z powodu poważnego uszkodzenia zastawek układu żylnego. Zakrzepica żył głębokich, może być wynikiem, bezobjawowo postępującej choroby, ale także może być objawem leczonego u specjalisty zapalenia żył głębokich podudzia.
Cienka i bardzo napięta, błyszcząca skóra, z delikatnym brunatnym zabarwieniem na podudziach to klasyczny objaw zakrzepicy. Czasami na nogach rozwijają się trudne do wyleczenia owrzodzenia, które często nawracają. Mogą nawet wystąpić w organizmie po kilku czy też kilkunastu latach po ustąpieniu choroby.
Zakrzepica – czynniki ryzyka
Osoby po 40. roku życia prowadzące mniej aktywny tryb życia są o wiele bardziej narażone na powstawanie zakrzepów krwi. Wraz z wiekiem ryzyko zachorowania wzrasta. Dzieje się tak, ponieważ, ściany żył tracą elastyczność i rozrastają się — stają się grubsze, co może uszkadzać zastawki i powodować stagnację krwi.
Dodatkowe czynniki mające decydujący wpływ na zachorowalność wraz z wiekiem są to dodatkowe schorzenia m.in.nowotwory i choroby układu krążenia:
- Żylaki
- Zapalenie żył powierzchownych
- Nadmierne krzepnięcie
Skłonność do występowania zbyt gęstej krwi jest zwykle dziedziczna. Może być również wynikiem starzenia się organizmu, przyjmowania hormonów doustnych m.in. tabletek antykoncepcyjnych czy też leków, które powodują łagodzenie objawów menopauzy. Gęsta krew może być również wynikiem pewnych schorzeń takich jak choroby serca, udar, przewlekła białaczka, astma, czy też chorób związanych z reumatyzmem.
Urazy, zabiegi chirurgiczne (ortopedyczne oraz ginekologiczne) ciąża, przegrzanie nóg, stojący lub siedzący tryb życia oraz niezdolność do poruszania się z powodu choroby mogą powodować powstawanie zakrzepów krwi. Rajstopy, skrzyżowane nogi i guzki w okolicy pachwiny i miednicy mogą utrudniać krążenie krwi.
Dodatkowymi czynnikami ryzyka są również otyłość i błędy żywieniowe: nadmierne spożywanie zbyt dużej ilości tłuszczu zwierzęcego, a także cukru a zbyt mała ilość owoców i warzyw. Nikotyna, kawa czy też alkohol nie służą żyłom w organizmie.
Zakrzepica badania
Na podstawie dokładnego wywiadu lekarskiego i oględzin nogi, lekarz może podejrzewać zakrzepicę krwi. Diagnozę należy jednak potwierdzić odpowiednimi badaniami specjalistycznymi.
Jednym z podstawowych badań jest test — czyli ocena prawdopodobieństwa zakrzepicy w skali Wellsa.
Test polega na odpowiedzi a pytania. Dostępnych jest 12 y pytań, (8 „pozytywnych” i 4 „negatywnych”) dotyczących ogólnego stanu zdrowia i objawów zakrzepowych. Za udzieloną odpowiedz twierdzącą, przysługuje 1 punkt.
Jeśli ryzyko jest niskie (zdobyło się 0 punktów) lub umiarkowane (1-2 punktów), należy oznaczyć D-dimery krwi (produkt głównego składnika zakrzepu, który umożliwia ocenę układu krzepnięcia). Jeśli wyniki badania Wellsa wskazują na wysokie prawdopodobieństwo zakrzepicy (powyżej 3 punktów), pacjent jest kierowany natychmiast na USG.
Jeśli pacjent udzielił więcej odpowiedzi dodatnich, kierowany jest na USG żył głębokich wraz z przystawką dotyczącą badanie Dopplera. Badanie to pozwala dokładnie zobrazować, co dzieje się w żyłach pacjenta. Na ścianach żył, jeśli pojawiają się zgrubienia i przeszkody w przepływie krwi, wskazują na obecność zakrzepu krwi.
Zakrzepica diagnoza lekarska
Dużym problemem jest brak świadomości pacjentów. Osoby z objawami zakrzepicy zgłaszają się do różnych specjalistów – lekarzy rodzinnych, dermatologów, chirurgów, ortopedów, kardiologów.
Lekarz wówczas musi skierować pacjenta do specjalisty — chirurga naczyniowego lub angiologa, bo tylko on może zalecić odpowiednie badania, które mogą zdiagnozować chorobę.
W wyjątkowych sytuacjach wykonywany jest zabieg flebografia. To zdjęcie RTG — rentgenowskie, polega na dożylnym podaniu środka kontrastowego. Dodatkowo wykonuje się specjalistyczne badanie krwi – wykres krzepnięcia, czyli koagulogram, który pozwala ocenić układ krzepnięcia.
Zakrzepica leczenie
W zależności od ciężkości choroby i lokalizacji skrzepu leczenie dobiera się indywidualnie. Terapia zachowawcza jest stosowana w warunkach ambulatoryjnych w znacznej większości przypadków gdy choroba dotyczy żył w nogach. W przypadku gdy schorzenie dotyczy żył miednicy leczenie prowadzona jest zwykle w warunkach szpitalnych.
Terapia zachowawcza to stosowanie antykoagulantów — czyli leków przeciwzakrzepowych których zadaniem jest zmniejszanie ryzyka zatorowości płucnej. Hamują również wzrost istniejących zakrzepów krwi i zapobiegają tworzeniu się nowych. Początkowo przez 10 dni przyjmuje lek jakim jest heparyna drobnocząsteczkowa w postaci zastrzyków podskórnych (pacjenci mogą to zrobić sami).
Następnym etapem jest podanie leków rozrzedzających krew (acenokumarynę) oraz dodatkowo leki do flebotropowe które mają na celu wzmocnienie i ochronę ścian żył.
Lekarz prowadzący na początku prowadzenia kuracji może zalecić leżenie z uniesioną nogą w której pojawiają się zakrzepy, w górze, aby nie dopuścić do urwania się już istniejącego zakrzepu.
Istotne jest, aby podczas leczenia zakrzepów krwi, nosić podkolanówki lub pończochy uciskowe. Dość często powinny być również noszone po leczeniu, aby zapobiegać nawrotowi choroby zakrzepicy.
Niestety leczenie choroby jaka jest zakrzepica, wymaga sporo czasu. Czasami przyjmowanie leku trwa nawet do 9 miesięcy. Bardzo pocieszające jest, iż w większości przypadków zakrzepica leczenie kończy się pełnym wyzdrowieniem. Inaczej wygląda przebieg choroby, jeśli niestety przyczynami są zaburzenia genetyczne układu krzepnięcia, gdyż wówczas choroba może powrócić.
Operacja jest wymagana jedynie w przypadkach przedłużonej lub nawracającej zakrzepicy. Skrzepliny są bardzo rzadko usuwane chirurgicznie. W żyle głównej dolnej na stałe wszczepia się filtr wykonany ze specjalnego stopu lub stali nierdzewnej, podobny do otwartego parasola ze kształu. Ma on na celu zatrzymanie przepływu skrzepów krwi do tętnic płucnych.
Aby zapobiec zakrzepisy postaraj się:
- Siedząc lub stojąc przez długi czas, od czasu do czasu poruszaj stopami, stawaj na palcach i chodź w miejscu.
- Siedząc staraj się, aby nie krzyżować nóg.
- W przypadku podróży autokarem lub samolotem, jeśli masz możliwość, zdejmij buty, pij dużo wody. Postaraj się od czasu do czasu ćwiczyć nogami. Zrób sobie przerwę podczas jazdy i rozprostuj nogi. Zwróć uwagę na odpowiednią wagę ciała.
- Unikaj tłustych potraw i słodyczy.
- Pij dużo wody (co najmniej 2 litry dziennie), aby zapobiec zgęstnieniu krwi przez odwodnienie.
- Na żylaki i przy uczuciu „ciężkich nóg” noś uciskowe podkolanówki i rajstopy. Duże żylaki wymagają operacji.
- Staraj się codziennie spacerować oraz uprawiać, jeśli masz możliwość gimnastykę. Pływanie i jazda na rowerze dają świetne rezultaty.
- Osoby długotrwale przykute do łóżka powinny często napinać i rozluźniać mięśnie łydek, zginać kolana, poruszać stopami (trzymać je około 15 cm nad sercem) i używać palców.
- Osoby zagrożone występowaniem zakrzepów mogą przyjmować aspirynę lub jej pochodne, które rozrzedzają krew (np. Acard 75 mg dziennie).
