Nadciśnienie to wzrost ciśnienia krwi powyżej normalnego zakresu – ponad skalę normy. Objawy nadciśnienia we wczesnym stadium choroby nie są oczywiste ani typowe, ale mimo to należy i warto je znać. Jakie są przyczyny wysokiego ciśnienia krwi? Jak rozpoznać objawy nadciśnienia? Jak leczy się nadciśnienie?
Nadciśnienie tętnicze
Wzrost ciśnienia krwi powyżej ustalonego normalnego zakresu, czyli nadciśnienie tętnicze. Rozpoznaje się, gdy średnia wartość ciśnienia krwi jest równa lub większa niż 140 mmHg dla ciśnienia, jakim jest skurczowe, a także i/lub 90 mmHg dla ciśnienia, jakim jest rozkurczowe. Idealne ciśnienie krwi to wartość oscylująca w granicach 120/80 mmHg. Średnia wartość ciśnienia tętniczego obliczana na podstawie co najmniej dwóch pomiarów. Pomiary tych Parametrów powinny być wykonane podczas co najmniej dwóch wizyt u lekarza.
Nadciśnienie jest to kolejna choroba cywilizacyjna. Jest również najważniejszym na całym świecie czynnikiem ryzyka, które może doprowadzić do przedwczesnej śmierci.
Wartości ciśnienia tętniczego mają związek ze śmiertelnością i zachorowalnością na choroby związane z układem sercowo-naczyniowym:
- niewydolność serca
- zawał mięśnia sercowego
- udar mózgu
- choroba tętnic obwodowych oraz
- niewydolność nerek
Zgromadzone dane z ostatnich 20 lat przedstawiają wzrost częstości występowania nadciśnienia tętniczego w naszym kraju. Jedno z badań NATPOL z 2011 r. częstość występowania nadciśnienia tętniczego u osób w wieku 18-79 lat wzrosła z 30% do 32% w ciągu ostatnich 10 lat. Otrzymano wynik około 9 milionów osób.
Jakie są normy ciśnienia. Klasyfikacja nadciśnienia.
Ciśnienie tętnicze
- Optymalne:
Ciśnienie tętnicze skurczowe mniej ni 120 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mniej niż 80 mm Hg
- Prawidłowe:
Ciśnienie tętnicze skurczowe mieszczące się w zakresie 120- 129 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mieszczące się w zakresie 80 -84 mm Hg
- Wysokie, ale prawidłowe
Ciśnienie tętnicze skurczowe mieszczące się w zakresie 130-139 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mieszczące się w zakresie 85-89 mm Hg
Nadciśnienie tętnicze
- Stopień 1 (łagodne nadciśnienie)
Ciśnienie tętnicze skurczowe mieszczące się w zakresie 140-159 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mieszczące się w zakresie 90-99 mm Hg
- Stopień 2 (umiarkowane nadciśnienie)
Ciśnienie tętnicze skurczowe mieszczące się w zakresie 160-179 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mieszczące się w zakresie 100-109 mm Hg
- Stopień 3 (ciężkie nadciśnienie)
Ciśnienie tętnicze skurczowe równe bądź wartości większe niż 180 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe równe bądź wartości większe niż 110 mm Hg
- Izolowane skurczowe
Ciśnienie tętnicze skurczowe równe bądź wartości większe niż 140 mm Hg
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe mniej niż 90 mm Hg
Nadciśnienie objawy
Może się zdarzyć i niestety nie jest to zależne od przyczyny choroby, iż przez wiele lat nadciśnienie tętnicze nie daje żadnych objawów. Zdarza się, że oznaki choroby występują, ale takie, które mogą zostać również przypisane do innych schorzeń. Istotna jest wnikliwa obserwacja organizmu. Objawy, które nie dają jednoznacznego sygnału o chorobie, jaką jest nadciśnienie tętnicze, nazywane są niespecyficznymi dla nadciśnienia tętniczego.
Można jednak założyć, że im więcej tych objawów dostrzegasz u siebie, obserwując organizm, tym większe istnieje prawdopodobieństwo rozwoju schorzenia, jakim jest wysokie ciśnienie tętnicze – nadciśnienie.
Objawy nadciśnienia:
- Ból i ucisk w głowie — może pojawiać się sporadycznie
- Zawroty głowy
- uczucie zmęczenia
- Krwotoki z nosa
- problemy ze snem
- nerwowość oraz nadpobudliwość
- Choroby serca — przy wysokim ciśnieniu krwi można odczuwać dość mocno zauważalne bicie serca, łomotanie serca, a także uczucie ucisku w jego okolicy
- problemy i trudności w oddychaniu
Bardzo istotne jest, aby sprawdzić, czy poziom ciśnienia tętniczego jest w normie. Zazwyczaj gdy objawy zaczną się nakładać na siebie, może być wówczas za późno, aby zrekompensować szkody, jakie zostały poniesione przez organizm z zaniedbania i braku obserwacji.
Przyczyny wysokiego ciśnienia krwi. Przyczyny nadciśnienia
Dość częstookazywane przez nadciśnienie tętnicze objawy można wykryć na samym początku stadium choroby. Około 95% przypadków udaje się rozpoznać dość wcześnie, wówczas rozpoznaje się nadciśnienie pierwotne. Oznacza to również iż przyczyny pojawiającego się wysokiego ciśnienia krwi w organizmie nie można ostatecznie zidentyfikować ani wyeliminować.
U pacjentów, którzy należą do pozostałej grupy chorych na nadciśnienie tętnicze, istnieje możliwość ustalenia przyczyny. Choroba, której jednym z objawów może być nadciśnienie. W tym przypadku rozpoznaje się wówczas wtórne nadciśnienie tętnicze.
Przyczyny nadciśnienia wtórnego:
- obturacyjny bezdech senny
- choroby nerek, przeszczep nerki
- zwężenie tętnicy/tętnic nerkowych
- pierwotny hiperaldosteronizm (choroba Conna)
- ciąża (nadciśnienie w ciąży)
- leki i środki chemiczne (niesteroidowe leki przeciwzapalne, cyklosporyna, doustne leki antykoncepcyjne, glikokortykoidy)
Do rzadziej występujących przyczyn nadciśnienia wtórnego należą:
- choroby tarczycy: nadczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc
- niedokrwistość
- niedomykalność aortalna
- przetoki tętniczo-żylne
- wzmożone ciśnienie śródczaszkowe
- zatrucie ołowiem
- tetraplegia
- zespół Guillaina-Barrégo
- zabiegi chirurgiczne, guzy wydzielające reninę
- wady metabolizmu mineralokortykoidów
- wrodzony przerost nadnerczy
- zespół Cushinga
- guz chromochłonny
- guz wywodzący się pozanadnerczowych ciałek chromochłonnych (paraganglioma)
- akromegalia
- zwężenie cieśni aorty
- porfiria
- neuropatia wegetatywna
W przypadku nadściśnienia tętniczego oprócz pierwotnego i wtórnego istnieje również nadciśnienie oporne. Definiowane jako ciśnienie krwi, które utrzymuje się powyżej wartości docelowej, pomimo jednoczesnego stosowania różnych grup trzech leków hipotensyjnych. Wyróżnia się również złośliwe nadciśnienie tętnicze. Charakteryzuje się ono szybką niewydolnością wielu narządów, w tym serca i mózgu. Wówczas jest to stan zagrażający życiu.
Spośród rodzajów nadciśnienia można również wyłonić „nadciśnienie białego fartucha” (tzw. zespół białego fartucha), które diagnozowane jest jako podwyższone wartości ciśnienia krwi w placówce medycznej, podczas gdy pomiary wykonywane poza placówką pozostają w normie. Ważną rolę w rozwoju tego zjawiska odgrywają reakcje lękowe wywołane obecnością personelu medycznego podczas badania ciśnienia tętniczego.
Diagnoza nadciśnienia tętniczego
Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego opiera się na prawidłowo wykonanych pośrednich pomiarach ciśnienia tętniczego w gabinecie.
Jak przedstawiono wcześniej, nadciśnienie tętnicze można rozpoznać, określając średnią wartość ciśnienia tętniczego krwi. Wartość otrzymuje się podczas dwóch różnych pomiarów wykonanych również na dwóch różnych wizytach lekarskich. Wartość ciśnienia skurczowego jest wyższe bądź równe 140 mm Hg a ciśnienie rozkurczowe krwi o wartości 90 mm Hg.
W przypadku rozpoznania choroby każdy pacjent powinien wykonać pełne badanie kliniczne, obejmujące szczegółowy wywiad lekarski. Dodatkowo konieczne jest wykonanie badań przedmiotowych, laboratoryjnych oraz diagnostycznych.
Osoby, które chorują na nadciśnienie tętnicze, powinny być pod opieką lekarza specjalisty. Zajmujący się tą dziedziną to lekarz kardiolog. Ważne jest również, aby lekarz pierwszego kontaktu — tzw. lekarz rodzinny posiadał taką informację o stanie zdrowia pacjenta. Bardzo istotne jest to w przypadku przepisywanych leków w czasie różnych chorób, gdyż nie każdy lek może być stosowane podczas nadciśnienia. Niestety leczenie nadciśnienia tętniczego trwa całe życie.
Każdy pacjent powinien mieć przeprowadzone pełne badanie, zwracając szczególną uwagę na obecność powikłań patologicznych i narządowych wskazujących na nadciśnienie wtórne.
Istotne jest również rejestrowanie wagi, wzrostu. Na podstawie wyników należy obliczyć wskaźnik masy ciała pacjenta (należy również uwzględnić obwód w talii).
Badania, które pozwalają na wykrycie nadciśnienia
Badania dodatkowe, które pozwolą pomóc w określeniu choroby to m.in.:
– podstawowe, które można wykonań na skierowanie od lekarza rodzinnego:
- morfologia krwi
- cukier we krwi na czczo
- Stężenie sodu
- Stężenie potasu
- Cholesterol całkowity, frakcje HDL i LDL, a także trójglicerydy
- Oszacowanie stężenia kreatyniny i nadmiaru filtracji kłębuszkowej
- Stężenie kwasu moczowego
- Ogólna analiza moczu i ocena albuminurii
- EKG
– dodatkowe rozszerzone badania wykonywane u pacjentów, których podczas wywiadu lekarskiego oraz zleconych badań podstawowych wyszły nieprawidłowości i jest konieczność głębszej analizy:
Badania te obejmują:
- Echokardiografia serca
- USG tętnic szyjnych
- USG tętnicy nerkowej
- Ocena albuminurii
Badania specjalistyczne — przeznaczone do wykrywania pewnych powikłań narządowych. Należą do nich np. rezonans magnetyczny u osób z podejrzeniem encefalopatii nadciśnieniowej. Badania te często są niezbędne do identyfikacji lub wykluczenia wtórnego nadciśnienia tętniczego.
Leczenie nadciśnienia tętniczego
W większości przypadków u ludzi chorujących na nadciśnienie tętnicze wystarczy wprowadzenie zmiany stylu życia (bez konieczności przyjmowania leków). Są spore szanse, że same dobre nawyki będą wystarczające do osiągnięcia zadowalających wartości ciśnienia tętniczego.
Wszystkim chorym, którzy powinni być leczeni, z wyjątkiem pacjentów z ciężkim nadciśnieniem tętniczym (ciśnienie skurczowe ≥180 mmHg; ciśnienie rozkurczowe ≥110 mmHg), należy podawać i stosować przez kilka miesięcy leczenie niefarmakologiczne.
Terminy niefarmakologiczne określające walkę z nadciśnieniem obejmują:
- walka nadwagą oraz otyłością
- zbilansowana i odpowiednia dieta o obniżonej zawartości soli (ograniczenie spożycia soli przez dorosłego człowieka do 4,35-6 g/dzień skutkuje średnim obniżeniem ciśnienia krwi o 2-8 mmHg)
- aktywność fizyczna (systematyczne ćwiczenia i aktywność fizyczna może obniżyć ciśnienie krwi o 4-9 mmHg)
- ograniczenie oraz rzucenie palenia
- ograniczenie alkoholu
- unikanie przewlekłego strasu oraz walka ze stresem
Gdy nie jesteś w stanie osiągnąć zaplanowanej redukcji ciśnienia krwi, zażywanie tabletek okazuje się konieczne pomimo wprowadzenia odpowiednich zmian w stylu życia. Lekarze dzielą leki przeciwnadciśnieniowe na kilka rodzajów, w zależności od tego, jak i gdzie działają w organizmie.
Leki na nadciśnienie:
- Diuretyki (inna nazwa diuretyków)
- beta-blokery
- Inhibitor konwertazy angiotensyny (IKA)
- Blokery kanału wapniowego (zwane również antagonistami wapnia)
- alfa-blokery
- Bezpośrednie leki rozszerzające naczynia, tzw. wazodylatatory
- Leki działające na ośrodkowy układ nerwowy
Każdy z powyższych leków działa na obniżenie ciśnienia krwi w podobnym stopniu jednak ważne jest, aby zawsze o zastosowaniu leku decydował lekarz prowadzący.
Dieta na nadciśnienie
Co na nadciśnienie? Jak leczyć nadciśnienie? Jak stosować propolis na nadciśnienie? W przypadku problemów z nadciśnieniem istotną kwestią jest również dieta. Niestety dość znaczna część produktów może powodować wzrost ciśnienia, ale także również obniżenie ciśnienia. Wszystkie produkty, które powodują podniesienie ciśnienia, należy usunąć z jadłospisu a wprowadzić produkty, które pozwolą na jego obniżenie.
Aby obniżyć ciśnienie we krwi przy pomocy diety, należy ograniczyć spożycie produktów:
- chleb pszenny — białe pieczywo
- Makaron z Białej Mąki
- biały ryż
- kasze drobnoziarniste
- żółtka jaj
Ograniczenie do minimum a najlepiej rezygnacja z produktów, jakimi są:
- słodycze
- Mleko pełne i jego przetwory
- Tłuste mięsa i wędliny
- wędzona ryba
- konserwowana żywność
- koncentraty
- zupy w proszku
- gotowe sosy
- żółty ser
- chrupki i chipsy
- paluszki słone
- orzeszki arachidowe
- fast food
W zamian należy zwiększyć spożycie produktów, które pozwolą obniżyć ciśnienie. Są to głównie warzywa oraz owoce.
Warzywa oraz owoce, które pomagają w obniżeniu ciśnienia krwi.
- żurawina
- aronia (głównie sok z aronii na nadciśnienie jak stosować)
- cytryna
- jarzębina
- Burak czerwony
- pomidor
- papryka
- rzodkiewka
- cebula
- czosnek
- pietruszka
- sałata
- brokuły
- kalafior
- szpinak
- kapusta pekińska
- zielony groszek
- korzeń i seler
- rokitnik zwyczajny
Wysokie ciśnienie krwi — zapobieganie
Istotną kwestią jest wpływ na uwarunkowania środowiskowe dzięki, którym można wpłynąć na rozwój nadciśnienia tętniczego, aby mu zapobiegać.
Najlepszą metodą i najskuteczniejszym sposobem uniknięcia lub opóźnienia rozwoju choroby, jaką jest nadciśnienie tętnicze to stosowanie profilaktyki pierwotnej, czyli w głównym stopniu zmiana stylu życia. Zapobieganie otyłości, a także stosowanie zróżnicowanej i bogatej odpowiedniej diety oraz większa aktywność fizyczna mają tutaj ogromne znaczenie.
Wysokie ciśnienie krwi – efekty
Jeśli ciśnienie krwi w organizmie pozostaje przez kilka albo i więcej lat nawet nieznacznie podwyższone, naczynia krwionośne mogą ulec nieodwracalnemu uszkodzeniu. Dotyczy to również naczyń krwionośnych, które odżywiają inne, wiele ważnych narządów, takich jak oczy, nerki, a także np. mózg.
Zdarza się właśnie często, gdy niespodziewanie dowiadujemy się o wysokim ciśnieniu krwi – od okulisty, neurologa lub od innego lekarza w przypadku gdy pojawia się problem z nerkami, lub potencją. Są niestety również przykre scenariusze, gdzie jako pierwszy objaw choroby pojawia się zawał lub udar mózgu. U pacjentów zmagających się z nadciśnieniem częstość zawału mięśnia sercowego jest 3-5 razy większa niż u osób zdrowych, a częstość występowania krwotoku mózgowego jest 4 razy większa niż u osób zdrowych.
Tak bardzo istotne jest, aby nawet gdy nie mamy żadnych problemów i nic nam nie dolega, warto przynajmniej raz w roku zmierzyć ciśnienie krwi, aby upewnić się, że układ krążenia działa prawidłowo.
