Kleszcze w skrócie
Pomimo niewielkiego rozmiaru, ukąszenie przez kleszcza może być niebezpieczne. Te owady nie tylko mogą zagrażać człowiekowi, ale również kleszcz u psa może być niebezpieczny. Dowiedz się jak skutecznie ochraniać się przeciwko kleszczom oraz jak rozpoznać i usuwać kleszcze.
Pajęczaki z podgromady roztoczy, są to pasożyty żerujące na kręgowcach. Kleszcze są niebezpieczne z uwagi na to, iż w momencie żerowania przenoszą różnego rodzaju choroby, które mogą zagrażać życiu człowieka lub zwierząt.
Jak wygląda kleszcz?
Kleszcz (Ixodida) – jest niewielkich rozmiarów, może mieć długość ciała od ułamka milimetra aż do 30 mm, większość kleszczy nie przekracza 15 mm długości. Kształt kleszcza jest owalny spłaszczony lub wypukły w przypadku żerowania na ofierze. Wyróżnia się 3 stadia rozwoju kleszcza:
- larwa – początkowa faza rozwoju kleszcza długość jego ciała wynosi 0,5mm.
- nimfa – długość ciała wynosi 1,5mm co czyni go bardziej zauważalnym.
- osobniki dorosłe – mogą być wielkości 3mm, są bardziej widoczne dla ludzkiego oka.
Kleszcze rozwijają się podczas żerowania, wystarczy im jedna ofiara, na każą fazę rozwoju, aby mogły ewoluować.
Kleszcz – występowanie
Kleszcze występują w trawach, niskich krzewach na, które mogą się wspiąć do 70 cm. Jest to odpowiednia wysokość, aby zaatakować wszelakiego rodzaju zwierzęta czy człowieka. W momencie kontaktu z żywicielem, kleszcze szukają na ciele odpowiedniego miejsca, które jest wilgotne, aby wbić się w skórę i zacząć pożywianie się.
Niegdyś kleszcze żerowały na wilgotnych terenach takich jak Warmia i Mazury. Z biegiem lat zaczęły rozszerzać swoje miejsce polowań. Te pajęczaki zaczęły się również pojawiać na zalesionych terenach na wschodzie i na południu. To właśnie w tych rejonach coraz więcej osób choruje na choroby przenoszone przez kleszcze.
Sezon na kleszcze. Kiedy kleszcze są najbardziej aktywne?
Kluczową temperaturą, która rozpoczyna tak zwany sezon na kleszcze jest 5-7 stopni Celsjusza. Pierwsze przymrozki kończą ten sezon. Kleszcze wraz ze spadkiem temperatury chowają się w ściółce, aby przespać i przeżyć niekorzystne warunki. W zależności od tego czy zima jest łagodna czy sroga kleszcze mogą wybudzić się wcześniej ze snu. Największa szansa na spotkanie kleszcza występuje w maju lub czerwcu przez wzgląd na to, że kleszcze lubią kiedy jest ciepło. Drugim momentem, w którym kleszcze rozpoczynają swoją aktywność następuje we wrześniu i październiku. To właśnie w tych miesiącach występują warunki, które kleszcze lubią, czyli jest wilgotno. Kleszcze można również spotkać w miastach, parkach w miejscach, które są wilgotne lub ciepłe. Przez wzgląd na globalne ocieplenie pojawia się coraz więcej przypadków kleszczy w miastach.
Kleszcz u psa
Objawy ukąszenie psa przez kleszcza nie są takie oczywiste dla właściciela. Należy zawsze sprawdzać po spacerze ze swoim czworonogim przyjacielem czy przypadkiem nie został zaatakowany przez kleszcza, aby nie dostał choroby odkleszczowej, która nieleczona może doprowadzić do śmierci.
Przykładowe choroby wywoływane przez kleszcze u psa:
- babeszjoza – choroba, która może doprowadzić do śmierci w przypadku braku podjęcia jakichkolwiek działań.
- bolerioza – w 95% przypadkach przebiega bezobjawowo.
- odkleszczowe zapalenie mózgu – postać ostra choroby może trwać do 3 tygodni a łagodna bezobjawowo.
- Erlichioza – choroba wywołana przez bakterie Ehrlichia, leczy się najczęściej doksycykliną.
- Anaplazmoza – choroba wywołana przez bakterię Gram-ujemną, w leczeniu stosuje się tetracykliny.
Aby bezpiecznie usunąć kleszcza ze skóry psa, należy wyciągnąć go pęsetą zdecydowanym ruchem. Nie należy zaciskać pęsety zbyt mocno, ponieważ kleszcz wbije się głębiej lub straci głowę, którą będzie ciężko wyciągnąć. Po prawidłowym usunięciu kleszcza należy zdezynfekować ranę i sprawdzić, czy nie zostały jakieś pozostałości po pasożycie, które mogą doprowadzić do rozwoju wszelakich chorób. Chcąc chronić swojego pupila w przyszłości zaleca się używanie specjalnej obroży, która zawiera środki odstraszające kleszcze nieszkodzące zwierzęciu.
Kleszcz u dorosłego i dziecka
W przypadku zauważenia kleszcza podobnie jak w przypadku zwierząt należy go jak najszybciej usunąć. Najlepiej to zrobić do 24h, ponieważ po tym czasie krętki boleriozy są wprowadzane do organizmu. Warto zakupić specjalne haczyki skonstruowane specjalnie do wyciągania kleszczy, aby w bezpieczny sposób usunąć całego kleszcza. Nie należy go wyciągać za odwłok ponieważ wbije się głębiej. Po tej czynności należy odkazić ranę i przyglądać się jej przez co najmniej miesiąc, aby wykluczyć powstanie rumienia. Wyciągniętego kleszcza należy spalić lub zgnieść nie dotykając go gołą ręką.
Kleszcze – sposoby odstraszania
- Skutecznym sposobem jest ubranie na siebie długiego rękawa, czapki z daszkiem. Ubrania, które zakrywają ciało, są wyjątkowo skuteczne. Kleszcz nie będzie miał miejsca, aby się wbić.
- W przypadku odsłoniętych części ciała dobrze działają preparaty do spryskania, które zawierają specjalne środki odstraszające kleszcze.
- Zaleca się zadbanie o higienę ciała, głównym sposobem lokalizowania ofiary poprzez kleszcza jest wilgotność.
- Spożywanie odpowiedniej dawki witaminy B zmienia zapach potu, który nie jest przyjemny dla kleszczy dzięki temu są mniejsze szanse na ukąszenie przez kleszcza.
- Warto po każdym spacerze w miejscu, w którym jest duża szansa na spotkanie kleszcza dokładnie zbadać ciało oraz nie zapuszczać się w krzaki.
Kleszcz rumień
Podczas ukąszenia przez kleszcza ofiara nie odczuwa tego bólu czy innym nieprzyjemnych objawów. Kleszcze w momencie ukąszenia wprowadzają substancję znieczulającą zmieszaną z ich śliną, jednocześnie ssąc krew. Osobniki dorosłe narażają na poważniejsze objawy niż ich wcześniejsze stadia takie jak larwa lub nimfa. Najczęstszym objawem występującym po ukąszeniu przez kleszcza jest rumień wędrujący, charakteryzuje się zaczerwienioną grudką, jednak z czasem wędruje bladnąc, przypominając wyglądem tarczę strzelniczą.
Urwany kleszcz
W przypadku błędnego wyciągnięcia kleszcza należy niezwłocznie zgłosić się do specjalisty. Chirurdzy nacinają kawałek skóry pod znieczuleniem i wyciągają pozostałości po kleszczu. W czasie, jaki upłynie pomiędzy wizytą lekarską a nieudolną próbą usunięcia kleszcza, należy dbać o higienę miejsca ukłucia. Warto także pamiętać o monitorowaniu miejsca ukąszenia. Oczywiście nie wolno samodzielnie usuwać pozostałych części kleszcza.
Co zrobić po ukąszeniu kleszcza?
Kleszcza należy usunąć jak najszybciej, wirusy KZM powstają w jelitach i muszą przejść do ślinianek, aby pasożyt przekazał je ofierze. Cały ten proces trwa kilkanaście godzin, może zdarzyć się, że pasożyt posiada już wirusy w śliniankach w takim przypadku czasu nie ma.
Szybkie i odpowiednie usunięcie kleszcza jest kluczowe, aby zminimalizować ryzyko przeniesienia infekcji, takich jak borelioza lub kleszczowe zapalenie mózgu. Oto kroki, jak szybko usunąć kleszcza:
- Skorzystaj z pęsety do kleszczy lub specjalnej kleszczykowatej pompki, które można łatwo zakupić w aptekach. Unikaj używania zwykłych pęset, igieł czy innych narzędzi, które mogą spowodować uszkodzenie kleszcza i zwiększyć ryzyko infekcji.
- Znajdź kleszcza: Spróbuj jak najszybciej zlokalizować kleszcza na skórze. Często znajdują się na ciele w obszarach, gdzie skóra jest cieńsza, takich jak pachwiny, kark, pachy, talię czy za uszami.
- Usuń kleszcza ostrożnie: Używając pęsety do kleszczy lub pompki, chwytaj kleszcza możliwie blisko skóry, starając się go nie zgniatać. Następnie delikatnie i równomiernie wyjmij go, wykonując prosty ruch w kierunku prostopadłym do skóry. Upewnij się, że cały kleszcz został usunięty, a nie tylko jego ciało, aby uniknąć infekcji.
- Zdezynfekuj miejsce ukąszenia: Po usunięciu kleszcza dokładnie umyj miejsce ukąszenia ciepłą wodą i mydłem. Następnie zdezynfekuj je środkiem antyseptycznym, takim jak alkohol etylowy lub płyn antyseptyczny.
- Zachowaj kleszcza: Jeśli to możliwe, zachowaj usuniętego kleszcza w zamkniętym pojemniku lub woreczku. Może to być przydatne w przypadku, gdyby wystąpiły późniejsze objawy choroby, a lekarz potrzebowałby dodatkowych informacji.
- Monitoruj miejsce ukąszenia: Obserwuj miejsce ukąszenia przez kilka tygodni pod kątem wszelkich zmian skórnych lub objawów choroby. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, skonsultuj się z lekarzem.
Oczywiście nie zaleca się usuwać kleszczy w domu. Warto udać się do lekarza, aby usunąć pajęczaka w sterylnych warunkach pod okiem specjalisty. Usuwanie kleszcza w domu może grozić pozostaniem niektórych jego części w ciele człowieka, co z kolei może skutkować wieloma poważnymi powikłaniami.
Choroby przenoszone przez kleszcze
Kleszcze są niebezpieczne ze względu na przenoszące przez nich choroby. Niektóre choroby mogą zagrażać życiu, a inne mniej. Najczęstszą chorobą przenoszoną przez kleszcza jest borelioza. Warto znać inne choroby w celu szybkiego powrotu do zdrowia. Przykładowe choroby wywoływane poprzez kleszcze:
- babeszjoza
- borelioza
- kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)
- riketsjoza
- ludzka anaplazmoza granulocytarna
- tularemia
- neoehrlichioza
Głównymi objawami tych chorób są:
- wysoka gorączka, dreszcze
- biegunka
- nudności, bóle głowy
- wysypka
Największym ryzykiem jest zachorowanie na KZM oraz borelioze.
Szczepionka na kleszcze
Nie istnieje szczepionka na kleszcze, ale istnieje szczepionka zapobiegająca zachorowaniu na kleszczowe zapalenie mózgowe. Aby zabezpieczyć się szczepionką należy przyjąć dwie dawki w ciągu 3 miesięcy, następie dawka przypominająca 5-12 miesięcy po drugiej dawce a następna po 3 latach i każda kolejna co 3-5 lat. Najlepiej uważać na kleszcze stosując się do wcześniejszych porad. W przyszłości może powstanie szczepionka na kleszcze, aczkolwiek na ten moment jest tylko na KZM. Zaleca się jej zrobienie, gdyż może uratować życie, a wiadomo zdrowie jest najważniejsze.
