Metronidazol dawkowanie, właściwości oraz wskazania

Metronidazol to substancja, która działa na bakterie beztlenowe oraz nieliczne pierwotniaki. Aktualnie metronidazol jest uznawany za złoty środek w leczeniu chorób spowodowanych przez wyżej wymienione mikroorganizmy. Cząsteczki tej substancji są małych rozmiarów i ich cechą charakterystyczną jest dobra wchłanialność. W bardzo dobrym stopni przenika przez tkanki organizmu. Może nawet przechodzić przez bariery wewnątrz ciała takie jak np. łożysko czy barierę krew-mózg.

Metronidazol działanie

W celu właściwego zrozumienia sposobu, w jaki metronidazol radzi sobie z bakteriami i pierwotniakami, które żyją i namnażają się w sprzyjającym dla nich warunkach beztlenowych, konieczne jest poznanie mechanizmu jego działania. Metronidazol to mała cząsteczka, która dzięki swoim rozmiarom, bez problemu i łatwo przenika do komórek bakterii i pierwotniaków. Mimo iż substancja może nawet przenikać przez błony komórkowe bakterii tlenowych, niestety nie jest skutecznym środkiem, który radzi sobie w walce ze wskazaną grupą bakterii.

Cały proces oraz mechanizm działania metronidazolu opiera się głównie na jego niskim potencjale oksydoredukcyjnym. Metronidazol jest przekształcany do postaci zredukowanej w komórkach bakterii. Metronidazol wykazuje skuteczność przeciwko następującym typom bakterii:

• Bacteroides – to pałeczki, które są głównie odpowiedzialne za zakażenia ropne i endogenne. Powstają w wynikiu przemieszczania się fizjologicznej flory bakteryjnej z jej naturalnego miejsca w organizmie do miejsca jałowego. Może się to zdarzyć podczas operacji bądź urazu.
• Fusobacteria – podobnie jak powyższa grupa, obecne są w bakteryjnej florze fizjologicznej i są głównie odpowiedzialne za występowanie zakażeń endogennych.
• Clostridia – w przypadku zakażenia bakterią z tej grupy, leczenie metronidazolem jest bardzo częste. Bakterie, które należą do tej grupy powodują poważne infekcje, takie jak zgorzel, tężec, biegunki po antybiotykowe, botulizm czy rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego.
• Eubakterie
• Gardnerella vaginalis – najczęstsza przyczyna bakteryjnego zapalenia pochwy spowodowanego przez bakterie beztlenowe.

Pierwotniaki a lek metronidazol

Pierwotniaki, podobnie jak niektóre rodzaje bakterii, są również wrażliwe i podatne na działanie metronidazolu:

• Trichomonas – są najczęstszą przyczyną niewirusowych chorób przenoszonych drogą płciową. Do tej grupy zalicza się tak zwany rzęsistek pochwowy tzw. T.vaginalis.
• Entamoeba histolytica – pełzak czerwonki odpowiedzialny za rozwój choroby układu przewodu pokarmowego czyli pełzakowicę. To infekcja, na którą najczęściej zapadają Polacy podróżujący i powracający do kraju z regionów tropikalnych.
• Giardia lamblia – podobnie jak powyższa grupa Entamoeba histolytica, jest przyczyną występowania biegunki podróżniczej.
• Balantidium

Metronidazol antybiotyk – wskazania do stosowania metronidazolu

W przypadku preparatu, jakim jest lek Metronidazol ulotka dołączona do opakowania, informuje o fakcie wykorzystywania go w leczeniu wyżej przedstawionych zakażeń wywołanych przez bakterie beztlenowe i także pierwotniaki. Metronidazol stosowany jest również w celu zminimalizowania ryzyka wystąpienia infekcji pooperacyjnej.

Lek metronidazol podaje się również chorym pacjentom leczonym na:

• ropień mózgu,
• zapalenie płuc,
• posocznicę,
• bakteriemię,
• zapalenie otrzewnej,
• zapalenie szpiku,
• zapalenie przymacicze,
• infekcje ran pooperacyjnych spowodowana infekcją beztlenową,
• gorączke połogową,
• ropień miednicy,
• rzęsistkowice układu moczowo-płciowego u mężczyzn i kobiet,
• bakteryjne zapalenie pochwy,
• pełzakowice,
• ostre wrzodziejące zapalenie dziąseł,
• ostrą infekcje przyzębia,
• owrzodzenia nóg oraz odleżyny spowodowane przez bakterie beztlenowe,
• infekcje Helicobacter pylori.

Jakie choroby leczy się metrodinazolem?

Z racji, iż rzęsistkowica jest bardzo powszechną chorobą niewirusową przenoszoną drogą płciową, lekarzom udało się opracować pewne schematy oraz opcje jej leczenia. Chociaż u większości pacjentów zakażenie tym pasożytem przebiega bezobjawowo, konieczne jest leczenie w celu ograniczenia przenoszenia i rozprzestrzeniania się pierwotniaka na innych partnerów seksualnych chorego.

Do grupy leków, które są w stanie reagować na chorobę jaką jest rzęsistek, zaliczany jest metronidazol. Lekarze zalecają stosowanie terapii doustnej, która jest najbardziej skuteczną formą. Lek ten może również występować w formie żelu ale nie osiąga on wówczas odpowiednich stężeń terapeutycznych w układzie moczowo-płciowym. Z tego względu ta forma podania nie jest polecaną alternatywą dla podania doustnego. Niestety przeprowadzone w niedawnym czasie badania naukowe, wykazały nieznaczny wzrost oporności rzęsistków na metronidazol. Około 10% zakażeń Trichomonas nie jest podatnych na leczenie standardowymi dawkami metronidazolu. W przypadku braku postępów w leczeniu, specjalista decyduje o redukcji i modyfikacji spożywanej dawki leku. Na rynku farmaceutycznym niestety nie ma za wiele alternatywnych środków, które działają z podobnym możliwym efektem niwelacji pierwotniaka.

Metronidazol a ciąża i okres karmienia piersią

Rzęsistek pochwowy może również pojawić się u kobiet w ciąży. Dlatego bardzo istotne jest, aby przyszłe matki miały świadomość z korzyści płynących z zażywania leku a konsekwencjami nieleczenia i skutków ubocznych. W przypadku, gdy ciężarna zostanie zakażona tym pasożytem, istnieje ryzyko wystąpienia m.in przedwczesnego porodu. tj. wcześniactwa bądź urodzenia dziecka z bardzo niską masą urodzeniową. Jeśli zarówno lekarz prowadzący, jak i pacjentka, zdecydują się na leczenie, metronidazol można przyjmować doustnie w dawce jednorazowej 2 g.

Należy mieć na uwadze, jeśli kobieta w ciąży choruje na tzw. rzęsistek, to leczenie tej choroby może uchronić noworodka przed zakażeniem tym pierwotniakiem. Chociaż metronidazol przenika przez łożysko, nie wykazano i nie udowodniono jego negatywnego działania mutagennego ani teratogennego na płód. Co istotne, metronidazolem mogą być leczone kobiety w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Podczas ciąży, każdy przyjmowany lek, należy skonsultować z lekarzem prowadzącym, szczególnie jeśli chodzi o bezpieczeństwo leczenia rzęsistkowicy u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży. Podczas leczenia rzęsistkowicy u kobiet karmiących piersią lekarze zgadzają się, że najbezpieczniejszą opcją jest przerwanie karmienia na czas wprowadzonej terapii metronidazolem. Z racji, iż metronidazol przenika do mleka matki, a jego stężenie u dzieci nie przekracza dawki zalecanej dla dzieci. Mimo to lekarze minimalizują ryzyko wystąpienia działań niepożądanych u niemowląt, zalecając przerwanie na ten czas karmienie piersią.

Choroby imtymne a stosowanie antybiotyku 

Bakteryjne zapalenie pochwy to także sytuacja, w której pacjentce przepisywany jest metronidazol. Ta infekcja jest najczęściej wywoływana przez Gardnerella vaginalis. Mogą wystąpić infekcje spowodowane przez bakterie tlenowe. Dlatego istotne jest również wykonanie posiewu oraz badań laboratoryjnych, zanim rozpocznie się proces leczenia. Podczas tej choroby zanika dobra fizjologiczna flora bakteryjna w postaci pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus.

Zamiast prawidłowej flory bakteryjnej na jej miejsce tworzy się patologiczna flora bakterii beztlenowych. Przyjmowanie metronidazolu w tym przypadku jest uzasadnione, a sama skuteczność leku wynosi około 85%- 96%. Metronidazol nie wpływa negatywnie na zdrową florę bakteryjną pochwy co jest przeciwieństwem w przypadku stosowania klindamacyny. Według najnowszych badań, niestety bakterie wywołujące bakteryjne zapalenie pochwy stają się coraz bardziej oporne na metronidazol. W przypadku, jeśli wdrożone leczenie nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarz powinien przyjąć, że szczep jest uodporniony na zastosowany antybiotyk. Aby przywrócić prawidłową florę bakteryjną, należy zmienić leczenie bądź dawkowanie leku.

Ponadto Helicobacter Pylori jest również wrażliwy na metronidazol. Sytuacja ta jest wykorzystywana w kilku terapiach lekowych, których głównym celem jest wyeliminowanie H. pylori. Wprowadzona terapia jest podobna do leczenia gruźlicy. Z tą różnicą, że do skutecznego leczenia infekcji wywołującej wrzodziejące zapalenie błony śluzowej żołądka bądź dwunastnicy, konieczne jest połączenie trzech, lub czasem nawet czterech różnych leków. Zazwyczaj antybiotyki, które są stosowane w leczeniu wskazanych chorób to: metronidazol. W przeciwieństwie do klarytromycyny i amoksycyliny, działa on na H. pylori niezależnie od pH środowiska. Niestety według badań, wrażliwość bakterii na metronidazol jest dość niska, gdyż charakteryzują się wysoką opornością.

Przed podjęciem decyzji o rozpoczęciu terapii lekiem, należy wziąć pod uwagę aktualne wszystkie dostępne wytyczne, które dotyczą leczenia tych przedstawionych schorzeń.

Metronidazol przeciwwskazania

Jednym z najważniejszych przeciwwskazań do stosowania metronidazolu jest pierwszy trymestr ciąży. Dostępna literatura i piśmiennictwo międzynarodowe, a także eksperci, przed odrzuceniem stosowania antybiotyku, weryfikują stan zdrowia pacjentki oraz stosunek korzyści do ryzyka wykorzystania metronidazolu. Kolejnym przeciwwskazaniem do przyjmowania tej substancji jest nadwrażliwość na metronidazol bądź inne pochodne 5-nitroimidazolu.

Metronidazol środki ostrożności

W oparciu o aktualną charakterystykę produktu leczniczego stosowanie metronidazolu w pewnych okolicznościach powinno być starannie rozważone przez lekarza.

• Należy pamiętać, że metronidazol nie działa bakteriobójczo na bakterie tlenowe. Przez co może nie być w pełni skuteczny na bakterie względnie beztlenowe.
• Istnieje ryzyko nawrotu zakażenia po leczeniu metronidazolem, co nie musi być powodem oporności bakterii bądź pierwotniaków, lecz niewłaściwego stosowania leku przez chorego. Jeżeli pacjent nie stosuje się do zaleceń, nie przyjmuje leku lub przyjmuje go nieregularnie, zamiast poprawy można spodziewać się wzrostu oporności drobnoustrojów na metronidazol.
• Badania na zwierzętach nie wykazały jednoznacznie, czy ten lek jest mutagenny, dlatego nie zaleca się stosowania go dłużej niż to konieczne.
• Podczas przyjmowania metronidazolu zgłaszano przypadki zespołu Stevensa-Johnsona. Jest reakcja skórna niejednorodna o bardzo szybkim przebiegu. W procesie reakcji, komórki naskórka ulegają apoptozie, a to prowadzi do nadżerki a następną konsekwencją do martwicy tkanek. Niestety stan ten zagraża życiu. Dlatego tak bardzo istotne jest, aby Lekarz prowadzący poinstruował pacjentów o możliwych zagrożeniach i zalecił monitorowanie reakcji skórnych a w przypadku ich pojawienia i nasilenia o konieczności odstawienia leku a kontynuację z nową strategią terapii.
• Z racji, iż metronidazol może nasilać objawy neurologiczne, a długotrwałe leczenie może prowadzić do neuropatii, zaleca się przestrzeganie zaleconego schematu leczenia. U osób z zaburzeniami obwodowego lub ośrodkowego układu nerwowego. Nie należy go stosować. Wszelkie decyzje dotyczące leczenia musi podejmować lekarz prowadzący. Niewątpliwie istnieją stany chorobowe, w których leczenie metronidazolem należy wdrożyć i zaryzykować, jak na przykład leczenie ropnia mózgu.
• Metronidazol należy stosować ostrożnie u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby lub encefalopatią wątrobową. Metronidazol i jego metabolity u chorych gromadzą się w organizmie.
• Podczas leczenia pacjentów z niewydolnością wątroby lub nerek może być konieczne dostosowanie odpowiedniej dawki oraz sposobu dawkowania.
• Istnieje dodatkowe ryzyko pojawienia się obrzęków u pacjentów przyjmujących jednocześnie kortykosteroidy i metronidazol.
• Eksperci zalecają monitorowanie badań z krwi pacjentów podczas i po leczeniu. Zwłaszcza jeśli kuracja trwa dłużej niż 10 dni.
• Konsekwencjami stosowania metronidazolu może być kandydoza jamy ustnej, pochwy lub układu pokarmowego. Po leczeniu ważne jest stosowanie probiotyków doustnych i dopochwowych.
• Nie zaleca się picia alkoholu podczas leczenia metronidazolem, ponieważ może wystąpić reakcja disulfiramowa i może dojść do nasilenia toksyczności alkoholu. Objawy, na które mogą sygnalizować ten stan to: ból głowy, pocenie się, nudności i wymioty.
• Ciężka hepatotoksyczność i ostra niewydolność wątroby występowały u pacjentów z zespołem Cockayne’a podczas leczenia tym związkiem.

Metronidazol interakcje z lekami

Interakcje Metronidazolu z innymi lekami:

• Metronidazol może nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych, m.in. takich jak warfaryna. U takich pacjentów może wystąpić krwawienie. Stosowanie heparyny na czas terapii metronidazolem jest stosunkowo bezpieczne.
• Leki zwiększające aktywność enzymów mikrosomalnych wątroby mogą przyczyniać się do skrócenia okresu półtrwania metronidazolu. Do tej grupy leków zalicza się na przykład fenobarbital i fenytoinę.
• Leki które przyczyniają się do zmniejszania aktywności mikrosomalnych enzymów wątrobowych mogą prowadzić do wydłużenia okresu półtrwania metronidazolu u człowieka w organizmie.
• U pacjentów otrzymujących piertwiastek jakim jest lit, gromadzi się on w organizmie po przyjęciu metronidazolu, co może być przyczyną uszkodzenia nerek.
• Jednoczesne przyjmowanie metronidazolu i disulfiramu może skutkować u pacjentów nasilenie zaburzeń psychicznych.
• Lek metronidazol powoduje wzrost toksyczności busulfanu i 5-fluorouracylu
• Metronidazol zwiększa również ilość cyklosporyny przyjmowanej do organizmu.

Metronidazol skutki uboczne

Działania niepożądane jakie może wywołać stosowanie leku metronidazol:

• Oddziaływając na układ nerwowy, może pojawić się: encefalopatia, podostry zespół móżdżkowy oraz drgawki. Co ważne objawy te ustąpiły po przerwaniu leczenia. Inne mniej niebezpieczne działania niepożądane to: senność, zawroty głowy, ból głowy. Zgłaszano również psychozę po metronidazolu, objawiającą się dezorientacją i omamami.
• Krew i limfa: rzadko obserwowane u pacjentów: agranulocytoza, neutropenia, małopłytkowość, pancytopenia.
• Niepożądaną reakcją układu odpornościowego na metronidazol może być wstrząs anafilaktyczny, w szczególności u osób uczulonych na tę grupę leków.
• Bardzo rzadko występujące problemy ze wzrokiem. Pacjenci podczas terapii skarżyli na problemy ze wzrokiem. Między innymi podwójne widzenie lub krótkowzroczność. Na szczęście objawy te są jedynie krótkotrwałe.
• Istnieje ryzyko wystąpienia podwyższonej aktywności enzymów wątrobowych, a także zapalenie wątroby.
• Możliwa jest również żółtaczka lub zapalenie trzustki.
• Podczas przyjmowania leku mocz może posiadać ciemniejsze zabarwienie.

Sposób przyjmowania leku i metronidazol dawkowanie

Dawka metronidazolu jest różna i znacznym stopniu zależy od rodzaju zakażenia, a także od stanu zdrowia pacjenta. Zdarzają się przypadki, iż lekarze stwierdzają, że leczenie nie działa efektywnie dobrze i zmieniają dawkę metronidazolu lub dodają inne leki wspomagające działanie metronidazolu. Lekarz prowadzący powinien omówić z pacjentami najlepszy schemat przyjmowania metronidazolu i dokładnie wyjaśnić, jak go stosować. Dawkowanie zależy również od postaci leku. Lek jest obecnie dostępny w postaci:

• metronidazol tabletki doustne,
• metronidazol maść,
• metronidazol żel,
• czopki i globulki dopochwowe,
• pasta zawierających metronidazol.

Można również spotkać się z produktami w formie emulsji czy też naparów do skóry. Na rynku dostać również możemy preparaty złożone, które zawierają kombinację metronidazolu w formie tabletek bądź kapsułek, do leczenia infekcji Helicobacter pylori.

Jaka jest cena metronidazolu?

Metronidazol cena to lek dostępny jedynie na receptę. Niestety nie ma możliwości, aby otrzymać metronidazol bez recepty. W zależności od apteki oraz lokalizacji cena metronidazolu może się niewiele różnić. Jest ona również zależna od postaci pod jaką występuje lek.

Przykładowo metronidazol w żelu to koszt około 13 – 15 zł za 15 gramowe opakowanie, a metronidazol maść to koszt ok. 60 zł za opakowanie 100 gramów. W formie tabletek, opakowanie zawierające 20 sztuk po 250 mg metronidazolu to koszt około 26 zł a opakowanie zawierające 28 tabletek po 500 g metronidazolu to z kolei koszt około 60 zł.