Berberys zwyczajny w medycynie
Berberys posiada substancję, które dorównują działaniem współczesnym antybiotykom. Głównymi związkami pozyskiwanymi z Berberysu są Berberyna oraz berbamina. Związki te wykazują działanie regulujące pracę wątroby i wydzielanie żółci oraz posiadają także właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Roślina ma w składzie również kryptopine, protopine, palmatyne, które wzmacniają działanie berberysu na pracę serca i cały układ krążenia. Narkotyna odpowiedzialna za proces oddychania i wzmacniająca przeciwbólowe wcześniejszych substancji znajduje się w berberysie.
Berberys odmiany
Berberysy – krzewy z rodziny berberysowatych. Gatunki należące do tej odmiany są: Berberys Thunberga (berberys czerwony, kolumnowy, Admiration, Erecta, Orange ice), berberys zwyczajny i berberys zimozielony. Najbardziej poznane właściwości lecznicze są berberysu zwyczajnego (Berberis vulgaris), występującego pod nazwą kwaśnica pospolita lub kwaśniec. Historia właściwości leczniczych berberysu sięga już do średniowiecza, gdzie stosowano go na żółtaczkę i malarię. W XVII w. w Anglii na schorzenia wątroby. W medycynie ludowej owoce berberysu były wykorzystywane przeciw rozwojowi szkorbutu, a na kolki wątrobowe stosowano odwar z jego kory. Współcześnie chorzy na cholerę i malarię w krajach tropikalnych są leczeni berberysem. W trakcie leczenia wykorzystuję się owoce, liście, korzenie oraz korę berberysu.
Berberys zwyczajny – kiedy zbierać? Gdzie rośnie?
Owoce berberysu zbiera się gdy nabiorą jaskrawo czerwonej barwy, czyli przed tym jak całkowicie dojrzeją. Dzieje się to w sierpniu lub wrześniu. Wiosną zbiera się korę berberysu z 2-letnich lub 3-letnich gałązek, liście natomiast pozyskiwane są w maju lub czerwcu. Współcześnie ze względu na malejącą populację berberysu nie pozyskuje się już kory i korzeni do celów leczniczych. Podczas jesieni pojawiają się jadalne czerwone jagódki. Pomimo wysokiej zawartości cukru posiadają kwaśny i cierpki smak. Berberys rośnie na brzegach lasów całej Europy w zaroślach. Wykorzystuje się go jako krzew ozdobny, zatem można go ujrzeć w parkach. Kwiaty berberysukwitną w maju i czerwcu.
Berberys na przeziębienie i gorączke
Zawarte w owocach berberysu pektyny, garbniki, sole mineralne, kwasy organiczne, alkaloidy, i witaminy sprawiły, że berberys nazywany jest cytryną Północy lub polską cytryną. Na przeziębienie i gorączkę stosuje się odwary z owoców berberysu. Dodając suszone owoce Berberysu do herbatki, podnosi się odporność. Wyciąg z korzeni i kory sprawdza się przy zakażeniach bakteryjnych, z powodu obecności berberyny (alkaloidu izochinolinowego), który działa antybakteryjnie. Warto pamiętać, iż długotrwałe stosowanie berberysu jest niedopuszczalne, ponieważ berberyna odkłada się w wątrobie, trzustce i sercu.
Berberys – wspomaganie układu trawiennego
Współczesna fitoterapia rekomenduje napar z liści berberysu jako lek na schorzenia przewodu pokarmowego (zaburzenia trawienia, bóle żołądka, nudności, gniecenie żołądka czy przepełnienie żołądka). Zastosowanie naparu na dolegliwości takie jak brak łaknienia lub zapalenie wątroby przywraca prawidłową czynność tego narządu. Berberys działa również żółciopędnie, co z kolei przekłada się na leczenie kamicy żółciowej lub zahamowanie wytwarzania żółci.
Berberys – jako lek uspokajający
Osoby będące pobudzone emocjonalnie, żyjące w stresie, mające problemy z zasypaniem lub znerwicowane mogą skorzystać z berberysu, bowiem on wycisza, wpływa na koncentrację i nastrój.
Berberys – przeciwko krwawieniom
Dzięki zawartości witamin (C, E, i P) oraz karotenoidów berberys zmniejsza przepuszczalność naczyń krwionośnych, przez co zapobiega krwawieniom np. dziąseł.
Berberys jako sposób na odchudzanie
Przemianę materii poprawia odwar z owoców berberysu. Podczas kuracji odchudzającej można po niego sięgnąć, gdyż pobudza wydzielanie soków trawiennych, działa moczopędnie oraz przeczyszczająco. Kobiety w ciąży i małe dzieci nie powinny stosować berberysy, ponieważ może prowadzić do nudności i biegunek.
Berberys w kosmetologi
Duża zawartość witaminy C, flawonoidów i flawonów, przekłada się na cenny składnik preparatów na schorzenia przebarwienia skóry. Wykorzystywany również do produkcji preparatów do opalania się, z naturalnej właściwości blokującej promienie UVB i UVA. Działanie bakteriobójcze sprawia, że polecany jest na trądzik.
Berberys – zastosowanie w kuchni
Owoce berberysu można w łatwy sposób przetworzyć w soki, dżemy, marmoladę czy konfiturę. Suszone zmielone owoce berberysu wykorzystywane są do przyprawiania mięsa (Kaukaz z berberysu), ryby i sosy. Wina, wódka czy likiery również są produkowane na bazie berberysu.
- Napar z berberysu
- Rozdrobnić owoce berberysu, wsypać do szklanki i zalać wrzątkiem.
- Przykryć i pozostawić do zaparzenia na 15 minut.
- Przecedzić
- Odwar z owoców berberysu
- Rozdrobnić owoce berberysu i włożyć do garnuszka, następnie zalać szklanką wrzątku i pozostawić na gazie.
- Doprowadzić do wrzenia i gotować na wolnym ogniu pod przykryciem przez 3 minuty.
- Odstawić do wystygnięcia.
- Nalewka z berberysu
- Składniki: 1 kg zmarzniętych owoców berberysu, 0,5 kg cukru, laska wanilii, kawałek suszonego kłącza imbiru, 1 litr wódki zrobionej ze spirytusu.
- Umyć i oczyścić owoce berberysu i wsypać do gąsiora.
- Dodać kawałek suszonego kłącza imbiru i wanilię.
- Całość zasypać cukrem, zalać wódką i szczelnie zamknąć gąsior.
- Trzymać przez 2 tygodnie w słonecznym miejscu.
- Dodać 100 gramów cukru i odczekać aż się rozpuści
- Przefiltrować przez bibułę, następnie rozlać do butelek i szczelnie zamknąć
- Odstawić w chłodne i ciemne miejsce
- Po 6 miesiącach można konsumować trunek
- Przecier z berberysu
- Owoce berberysu umyć, osączyć i włożyć do rondla.
- Wlać niewielką ilość wrzątku i rozgotować owoce pod przykryciem.
- Przestudzić lekko owoce i przetrzeć przez sito.
- Wypełnić przecierem małe słoiczki i zamknąć.
- Wstawić słoiczki do garnka o tej samej temperaturze wody co słoik
- Podgrzać całość do 90 stopni Celsjusza
- Gotować przez 15-20 minut
- Wyjąć słoiki, docisnąć nakrętki i pozostawić do wystudzenia
