Dziurawiec zwyczajny – charakterystyka
Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum) – roślina o żółtych kwiatach z charakterystycznymi kropeczkami na liściach. Patrząc pod światło wyglądają jak podziurawione i to właśnie przez taki charakter nazwa – dziurawiec. W tak zwanych dziurach są przechowywane lotne olejki eteryczne. Dziurawiec zwyczajny występuje na polanach i łąkach. Kwitnie w drugiej połowie czerwca, w okolicy Świętego Jana stąd nazwa – ziele świętojańskie. Od czasów starożytności dziurawiec wykazywał właściwości lecznicze wykorzystywane w medycynie ludowej. Przez wiele lat używano go do leczenia schorzeń układu pokarmowego, oddechowego moczowego i na problemy skórne. Substancja aktywna zawarta w dziurawcu – Hyperycyna w połączeniu z promieniowaniem UV, leczy stany depresyjny, lękowe, nerwicowe oraz zwiększa wydolność układu hormonalnego. Najczęściej używano go na dolegliwości ze strony wątroby i dróg żółciowych oraz na melancholię ale w postaci nalewki.
Dziurawiec właściwości
Ziele dziurawca zawiera wiele cennych składników:
- hyperycyna(czerwony barwnik) – właściwości uspokajające, przeciwdepresyjny i fotouczulające,
- hyperozyd – działa moczopędnie,
- hyperforyna – o aktywności antybiotycznej i przeciwdepresyjnej,
- rutyna, kwercetyna – uszczelniają naczynia włosowate,
- kwasy fenolowe – działają przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie,
- garbniki – właściwości ściągające, bakteriostatyczne, żółciotwórcze oraz żółciopędne,
- olejek eteryczny – działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i regeneracyjne
Preparat z wykorzystaniem ziela dziurawca zależy od procesu, któremu zostanie poddany po wysuszeniu. Wodny napar z dziurawca pobudza układ trawienny, a alkoholowy wyciąg działa na układ nerwowy. Macerat używany jest do stosowanie zewnętrznego do leczenia ran. Ilość składników aktywnych dziurawca zależy od czasu jego zbioru. Najlepiej zebrać roślinę w okresie kwitnienia.
Dziurawiec – zastosowanie lecznicze
Dziś, dziurawiec jest wykorzystywany na układ nerwowy oraz pokarmowy. Pijąc napar z dziurawca po posiłku działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. W momencie wypicia przed posiłkiem napar zadziała pobudzająco na układ trawienny co przekłada się na problemy z niestrawnością szczególnie po ciężkostrawnym daniu. Dodatkowo działanie dziurawca na układ pokarmowy działa rozkurczowo na drogi żółciowe, dlatego też jest idealnym lekiem na przebieg stanu zapalnego zastoju żółci, zastoju kamicy żółciowej, błony śluzowej żołądka i jelit, a także przy braku apetytu, bólu brzucha, wzdęciach, zgadze oraz przy obniżonym wydzielaniu soku trawiennego. Dziurawiec jest popularnym składnikiem ziołowych herbatek oraz tabletek na trawienie.
Dziurawiec – inne zastosowania lecznicze
- Dziurawiec – Zastosowanie w leczeniu bielactwa lub innych zmian na skórze związanych z zaburzoną pigmentacją. Podawany jest doustnie, a miejsca na skórze są przemywane olejem lub sokiem z rośliny i poddawane fototerapii.
- Olejki z dziurawca – stosowane do leczenia ran, oparzeń i odmrożenia. Działają ściągająco i antyseptycznie. Możliwe miejscowe stosowanie na stany zapalne w obrębie śluzówki, bóle gardła, zapalenie dziąseł.
- Kamica moczowa – działanie dziurawca działa moczopędnie i rozkurczowo. Stosowane częściej w medycynie ludowej niż w farmakoterapii tego schorzenia.
- Depresja – dziurawiec posiada właściwości uspokajające, co przekłada się do leczenia depresji poprzez składnik hyperycyny, która hamuje rozkład serotoniny i jest inhibitorem wychwytu zwrotnego serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Przez wzgląd na współczesne leki na depresję, dziurawiec rzadko rekomendowany jest na tą chorobę.
Dziurawiec – nalewka, napar, tabletki
Badania nad zielem dziurawca udowodniły, że w zależności od procesów chemicznych, którym jest poddawany zostaną z niego wyekstrahowane inne związki. Dzieje się to za sprawką hyperycyny i hyperforyny, które lepiej rozpuszczają się w alkoholu niż w wodzie. Stosując go jako nalewkę osłabia się jego efekty przeciwdepresyjny, dlatego herbatka z dziurawca lepiej się sprawdza na funkcjonowanie dróg żółciowych oraz problemów trawiennych. Macerat olejowy jest świetnym preparatem na rany, zmiany trądzikowe, otwarcia, pęknięcia naskórka itd. Wybierając preparat z dziurawca należy zwrócić uwagę jaki rozpuszczalnik został zastosowany podczas jego otrzymywania.
Dziurawiec niepożądane działania
Dziurawiec przez właściwości fotouczulające i działanie aktywujące izoenzymy cytochromu P450 nie jest szeroko wykorzystywany w medycynie. Hyperycyna wpływa na p-glikoproteinę(odpowiedzialną za transport leku w komórce). Pobudzenie tego białka zwiększa oporność lekową przez co zmniejsza się wchłanianie leków transportowanych przy jego udziale. Przez takie mechanizmy dziurawca nie powinno się go łączyć z lekami o działaniu ośrodkowym.
